Hemen hemen tüm Türkiye’de yaygın ve yabani olarak yetişen Hypericum perforatum L, ülkemizde “Sarı Kantaron, Binbir Delik Otu, Yara Otu, Kanotu, Mayasıl otu, Kuzukıran” gibi adlarla bilinmektedir. Mayıs-Eylül ayları arasında parlak sarı renkli çiçekler açan 30-80 cm yüksekliğinde çok yıllık otsu bir bitkidir. Yapraklar 5-35 cm, eliptik, oblong veya linear şekildedir. 5 Çiçek yapraklıdır, petaller seyrek siyah noktalı ve bazen çizgilidir. Kapsula 5-9 mm’dir. Kurak yerlerde, bağlar ve yol kenarlarında bulunur. Avrupa, Kuzey Afrika, Sibirya, Asya, İran ve Kıbrıs’ta da bulunmaktadır. Bitki dünyanın birçok yerinde yetişmekte ve son yıllarda artan talep nedeniyle Avrupa, Amerika, Avustralya ve Çin’de bitkinin tarımı yapılmaktadır.
Sarı Kantoron Nasıl Kurutulmalıdır?
Çiçeklenme döneminde toplanarak toprak üstü kısımlarından hazırlanan bitki, “Hyperici Herba” adı ile Avrupa Farmakopesinde yer almaktadır. Bitkinin anabileşeni olan hiperforin başta gelmek üzere bitkinin bileşiminde bulunan etkin maddelerin bozulmasını önlemek için toplanan bitki, kurutma odalarında, ılık hava ile zaman yitirmeden kurutulmaktadır.
Sarı Kantoron Yağı Nasıl Yapılır?
Kantaron yağı üretiminde Hypericum perforatum türü kullanılmaktadır. Bu ürünün üretiminde ise tam bir standardizasyon olmayıp, farklı üretim parametreleri kullanılarak elde edilmektedir. Üretim maserasyon olarak adlandırılan yöntemle gerçekleştirilmekte olup bu amaçla zeytinyağından faydalanılmaktadır. Kaliteli kantaron yağı üretim parametreleri içerisindeki farklılıklar, kullanılan zeytinyağının kalitesi, kullanılan kantaronun türü, toplama zamanı, içeriği, kuru/yaş kullanılmış olması, alet ekipmanın özelliği, maserasyon süresi, maserasyon ortamı (gölge, güneş), üretimde kullanılacak bitki/yağ oranı, bitkinin parçalanma şekli, depolama şartları olduğu görülmüştür.
Maserasyon yöntemiyle elde edilen bitkinin toprak üstü kısımları topraktan 5 cm üzeri olacak şekilde toplanır. 2-3 cm uzunluklara parçalanarak saf zeytinyağı içeren bir kavanoz içine konulup (1:5 oranında) 4-6 hafta arasında belirli aralıklarla çalkalanarak güneş ışığı altında bekletilir. Bu süre sonunda tülbent veya pamuk yardımıyla süzülür. Kahverengi renkli bir şişeye aktarılıp saklanmalıdır.
Eski Dönemleride Nasıl Kullanımış?
Hypericum, Yunanca “Huper” ve “eikon” sözcüklerinden oluşmaktadır ve “doğaüstü” anlamı taşımaktadır. Bitkiye bu ismin eski çağlarda mistik ve sihirli güçlere sahip olduğuna inanıldığı için verildiği tahmin edilmektedir. Antik Çağlardan beri Hypericum perforatumun yara iyileştirici, ağrı kesici, diüretik etkilerinden yararlanılmış ve bitkiden hazırlanan çeşitli preparatlar siyatiğe ve zehirli ısırmalara karşı halk arasında kullanılmıştır. Eski Yunan ve Roma zamanlarından bu yana H. perforatum, akciğer, mide, barsak, böbrek ve idrar yollarının kronik hastalıklarında, gece idrarını kaçıran çocukların tedavisinde, yara ve yanık iyileşmesinde ve antimikrobiyel olarak halk arasında kullanılmış olan bir bitkidir. Eskiden beri özellikle yatalak hastaların yaralarının tedavisinde çok iyi sonuçlar verdiği bilinmektedir. Yine antik çağlardan beri H. perforatumun nörolojik ve psikiyatrik hastalıkları tedavi etmekte kullanıldığı bilinmektedir.
Bitkinin eski dönemlerden beri ülkemizde halk arasında soğuk algınlığına, şeker hastalığına, ülsere, mide-bağırsak rahatsızlıklarına, sarılığa, karaciğer ve safra kanalı rahatsızlıklarına karşı kullanıldığı rapor edilmiştir.
Sarı Kanteron Yağı Kullanım Önerileri
Hypericum perforatum hafif ve orta derecede depresyon tedavisinde etkin olması özelliğinin yanında yan etki insidensinin düşük olması ve yan etkilerinin fazla ciddi olmaması nedenleriyle depresyon tedavisi açısından önemlidir. Ancak, diğer ilaçlar ile oluşturduğu etkileşimler nedeniyle, bir başka hastalığın komplikasyonu olarak gelişen depresyon tedavisinde dikkatli kullanılmalıdır.
St John’s Wort’un dozu günde 3 kez 300 mg (% 0.3 hiperisin taşıyan standardize ekstre) kapsül ya da tablettir. Kullanılacak ürün etiketi doz ve standardizasyon açısından kontrol edilmelidir.
St John’s Wort’un etkileri kullanımdan 2 hafta sonra ortaya çıkmaya başlar faydalı etkilerini görmek için 6 hafta beklemek gerekir. Çünkü etkilerini göstermesi diğer antidepresenlar gibi zaman alacaktır.
Topikal Kullanımı: Cilt üzerinde meydana gelen sıyrık, yara, sezaryen yarası, yanık ve güneş yanıklarını iyileştirmek amacıyla 9-10 damla kantaron yağı masaj yapmak suretiyle uygulanmalıdır.
Dahili Kullanım: Mide koruyucu etki için yalancı iğde yağı ve sarı kantaron yağı birlikte 10 ml sabah aç karnına içilmesi tavsiye edilir.
Uyarılar: Kantaron yağı sürdükten sonra, ciltte tahribata veya lekelenmeye sebep olabileceğinden güneşe çıkılmamalıdır.